Άγγελος Τερζάκης

Απ' αυτή τη βδομάδα θα δουλέψουμε με τη Μενεξεδένια Πολιτεία του Άγγελου Τερζάκη.

Αλλάζουμε εποχή, αλλάζουμε τόπο, αλλάζουμε κλίμα. Ο Άγγελος Τερζάκης είναι λίγο πιο κοντά σε μας από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη στη νοοτροπία, κυρίως όμως στη θεματολογία του. Θα φύγουμε από τη βαρβατίλα του χωριού, με τους σταύλους, τα κατσίκια και το γάιδαρο και θα βρεθούμε στις γειτονιές της Αθήνας, σε καφενεία που μυρίζουνε βαρύ ταμπάκο, σε εστιατόρια που θυμίζουν το GB Corner και μυρίζουν το γαλλικό άρωμα τής κυρίας με τη γούνα στο διπλανό τραπέζι, σε αστικά σπίτια με βαριά έπιπλα γυαλισμένα με κερί, στον Επιτάφιο της Πλάκας μέσα στα γιασεμιά και τ' αγιοκλήματα και στους λόφους της Αττικής που μυρίζουνε πεύκο τα καλοκαίρια και ρετσίνι.

Η σελίδα του βιβλιοπωλείου της Εστίας, που εκδίδει εδώ και πολλές δεκαετίες την πεζογραφία του Τερζάκη είναι εδώ. Ένα καλό, πολυεδρικό, προσεγμένο και αξιομελέτητο αφιέρωμα στον συγγραφέα από τους συνεργάτες της Καθημερινής είναι εδώ.

Διαβάστε, αργά η γρήγορα, διαβάστε.

Συναυλίας μεθεόρτια

Το 1987 το μαθητικό συγκρότημα του Σχολείου λεγόταν Αχτύπητα Φιλέτα. Και να τι έχει γράψει ο Γιώργος Θαλάσσης σε ένα άρθρο του σχετικό με τη γλώσσα που διδάσκει (ή δεν διδάσκει...) το ελληνικό σχολείο.

...
Υπάρχει στη Σχολή Μωραΐτη ένα μουσικό συγκρότημα μαθητών που λέγεται Αχτύπητα Φιλέτα. Θα ήθελα κάποιος να μου πει αν αυτή η ονομασία, Αχτύπητα Φιλέτα, είναι προϊόν επίσημης γλώσσας και σωστής σκέψης ή προϊόν ανεπίσημης γλώσσας και μη σωστής σκέψης. Με λίγα λόγια, κάποιος πρέπει να μας πει αν οι μαθητές, όταν βάφτισαν το συγκρότημά τους, βρίσκονταν μέσα στο σχολείο, οπότε μιλούσαν επίσημα και σκέφτονταν σωστά ή βρίσκονταν εκτός σχολείου, οπότε μιλούσαν ανεπίσημα και σκέφτονταν λάθος. Επειδή ποτέ δεν θα πάρω μια αξιόπιστη απάντηση σ' αυτό το ερώτημα, θα προχωρήσω μόνος μου στην ανίχνευση του όρου Αχτύπητα Φιλέτα και χωρίς αυτή την τόσο σημαντική πληροφορία.

Το φιλέτο είναι το πιο τρυφερό κρέας και γι' αυτό τρώγεται αχτύπητο. Συγχρόνως είναι και το πιο εκλεκτό και ακριβό κρέας, άρα μπορεί να συμπεράνει κανείς πως και το συγκρότημα είναι εκλεκτό, και όχι απλώς εκλεκτό αλλά και αχτύπητο, γιατί αχτύπητο θα πει και άφθαστο, ασυναγώνιστο. Το φιλέτο είναι τρυφερό και τα παιδιά αυτά όμως βρίσκονται σε μια τρυφερή ηλικία και μπορεί τώρα να είναι ακόμη αχτύπητα, αλλά πολύ γρήγορα θα χτυπηθούν από μιαν ανελέητη κοινωνία, μια κοινωνία που τα βλέπει ως φιλέτα έτοιμα για κατανάλωση από έναν Κρόνο που τρώει τα παιδιά του, ένα λογοκεντρισμό που τα μεταβάλλει σε φιλέτα, σώματα χωρίς ψυχή ή ψυχές χωρίς σώματα, σώματα πουλημένα στις προθήκες των κρεοπωλείων, ενώ οι ψυχές τους μας νεύουν μέσα από παραστάσεις μυστικές. Αν μέσα από τη λέξη αχτύπητα απομονώσουμε το αχ και από τη λέξη φιλέτα απομονώσουμε το φίλε θα δούμε τις ψυχές τους να μας νεύουν σπαρακτικά: αχ φίλε.

Αλλά εμείς δε θα ακούμε, γιατί δεν έχουμε μάθει να ακούμε και νομίζουμε πως φταίνε οι νέοι, που δεν μιλούν σωστά, γιατί χρησιμοποιούν ξένες λέξεις, όπως η λέξη φιλέτο, που θα αφελληνίσει την ελληνική γλώσσα. Άλλωστε και τα λάθη, και αυτά ακόμη, κάτι σημαίνουν. Όχι μόνο αυτά που οι άλλοι θεωρούν ως λάθη, επειδή δεν συμπίπτουν με τις απόψεις τους, αλλά και τα πιο παρεδεδεγμένα λάθη, όπως τα τυπογραφικά. Και σ' αυτά ακόμη μπορούμε να διακρίνουμε ίχνη κάποιων σημαινομένων.
...

Τώρα: τι θα μπορούσε κανείς να ανιχνεύσει στα ονόματα των σημερινών συγκροτημάτων που παίξανε προχτές στο παμπ του Μάικ;

Heath Ledger (Apr 4, 1979 – Jan 22, 2008)

Sad
A tear

Ευχή εις ψυχορραγούντα

"Τώρα μιλάνε μόνο οι γιατροί. Εμείς προσευχόμαστε", άκουσα προχτές τον επίσκοπο των Μεσογείων να λέει μιλώντας με κάποιον δημοσιογράφο σχετικά με τον Αρχιεπίσκοπο.

Αναρωτήθηκα τι προσευχή άραγε να κάνουν. Έψαξα λοιπόν και βρήκα (Ευχολόγιον Γ΄ - Εξοδιαστικόν, Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας, 2002, 244-245) μια προσευχή για την από του σώματος εν αναπαύσει διάλυσιν της ψυχής του προσώπου που πεθαίνει. Απευθύνεται στο Θεό λέγοντας:

Ναι, Δέσποτα Κύριε ο Θεός, επάκουσον εμού του αμαρτωλού και αναξίου δούλου σου εν τη ώρα ταύτη και λύσον τον δούλον σου Χριστόδουλον της αφορήτου ταύτης οδύνης και της συνεχούσης αυτόν ασθενείας και ανάπαυσον αυτόν, ένθα των δικαίων τα πνεύματα. [...] Κέλευσον λυθήναι, Δέσποτα, εν ειρήνη την ψυχήν του δούλου σου και καταπαύσαι εις τα αιωνίους σου μονάς μετά πάντων των Αγίων σου [...]

Ας το μεταφράσω, για να το καταλάβω καλύτερα:

Ναι, Θεέ μου, άκουσε κι εμένα τον αμαρτωλό και ανάξιο τούτη την ώρα και σώσε τον δούλο σου Χριστόδουλο από την αφόρητη αυτή οδύνη και την αρρώστια που τον τυρρανάει και ανάπαυσέ τον εκεί που βρίσκονται τα πνεύματα των δικαίων [...] Πες, Θεέ μου, να φύγει ειρηνικά η ψυχή του δούλου σου και να φτάσει στην αιώνιά σου κατοικία, εκεί, με όλους σου του Αγίους.

Γαλήνια, ανθρώπινη κουβέντα. Όλα όσα γίνονται τελευταία (η αφίσα, το βαν που περιμένει έξω απ' το σπίτι, το σάιτ με τα στοιχήματα ...) μου φαίνονται πολύ απάνθρωπα.

Ήθελα να το πω.

On Bullshit

Δέκα λεπτά συνέντευξη του Harry G Frankfurt με έπεισαν απολύτως για τη σοβαρότητα και το ενδιαφέρον του. Δεν ακούμε κάθε μέρα έναν καθηγητή φιλοσοφίας να ασχολείται με αυτό που στα ελληνικά ονομάζουμε, ακολουθώντας μακρά παράδοση, μαλακίες (ή - πιο συγκρατημένα - παπάρες)! Πηγαίνετε να τον ακούσετε στη σελίδα των εκδόσεων του Princeton. Θα διαπιστώσετε ότι σύμφωνα με την ανάλυση του Frankfurt, η παπάρα "πάει σύννεφο" στον σύγχρονο δημοκρατικό πολιτισμό, δηλαδή στον πολιτισμό μας.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Χατζηκωνσταντή, που μου έστειλε το λινκ.

"ΤΡΕΙΣ ΑΔΕΡΦΕΣ ΠΕΡΕΣΤΡΟΙΚΑ"

«Εάν το θέατρο δεν σε εξευγενίζει, δεν σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, πρέπει να το βάζεις στα πόδια»
Konstantin E. Tsiolkovsky
Μέσα στις διακοπές των Χριστουγέννων, αποφάσισα να πάω να παρακολουθήσω την θεατρική παράσταση «Οι τρεις αδερφές περεστρόικα» στο θέατρο τέχνης. Πρέπει να ομολογήσω πως από την πρώτη στιγμή που πληροφορήθηκα για τη μεταφορά του έργου του Τσέχωφ το οποίο γράφτηκε το 1900 στο 1980 (περεστρόικα), ήμουν διστακτική. «Οι τρεις αδερφές » είναι ένα κλασικό έργο, συνεπώς, ο εκμοντερνισμός του κρύβει πολλούς κινδύνους. Παρόλα αυτά, πήγα στο θέατρο με όλη την καλή διάθεση, έτοιμη να παρακολουθήσω ή κάτι πολύ καλό, ή κάτι μέτριο, ή κάτι πολύ κακό. Δυστυχώς συνέβη το τρίτο.
Για να γίνει η χρονική μεταφορά ενός έργου, δεν αρκεί μια πολύ καλή ιδέα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έγινε μια προσπάθεια συσχέτισης της προ κομουνιστικής και της προ καπιταλιστικής Ρωσίας. Δυστυχώς, η συσχέτιση αυτή έγινε πολύ επιφανειακά και εγώ –όπως και πολλοί άλλοι θεατές- ακόμα αναρωτιόμαστε αν αυτή η ενέργεια προσέφερε κάτι νέο και ουσιαστικό στο έργο. Αντίθετα, μάλλον το έβλαψε, αφού διεστράβλωσε τα μηνύματα που ήθελε να περάσει ο Τσέχωφ. Καθόλη τη διάρκεια του έργου έψαχνα να βρω έστω και λίγο την έκφραση αδιέξοδων, ρίσκου και ελπίδας που παρουσιάζουν οι τσεχωφικοι χαρακτήρες, αλλά και πάλι απογοητεύτηκα. Όσον αφορά την τεχνική της σκηνοθέτιδας, ώστε να μας βάλει στο κλίμα του 80 στη Ρωσία, έχω να πω πως τα τραγούδια των scorpions και των queen, η ερμηνεία του with or without you από τους ηθοποιούς και τα βιντεάκια από τις ομιλίες του Γκορμπατσόφ και του Στάλιν δεν αρκούν. Ιδιαίτερα το πρώτο μισάωρο, οι περισσότεροι θεατές (για να μην πω όλοι και φανώ υπερβολική) κοιτιόμασταν αινιγματικά μήπως βρεθεί κάποιος και μας πει πού και πότε τελικά ήταν ανεβασμένο το έργο.
Παρόλο που υπήρχαν δύο (άντε, τρεις!) καλοί ηθοποιοί, χάνονταν κι αυτοί μέσα στο κάκιστο υπόλοιπο team. Οι τρεις αδερφές ουδεμία χημεία είχαν μεταξύ τους και γενικά ουδεμία σχέση με το ρόλο τους. Ίσως ελάχιστα καλύτερη να ήταν η Φαίη Ξυλά.
Ατυχέστατες προσθήκες και ακατανόητες αλλαγές δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν από αυτήν την παράσταση. (παράδειγμα προσθήκης: μια υπηρέτρια που δεν υπάρχει στο βιβλίο και που δεν είπε ούτε μια λέξη καθόλη τη διάρκεια της παράστασης. Απλά περιφερόταν, άλλαζε ρούχα και μας ζάλιζε! παράδειγμα αλλαγής: η μετατροπή της Όλιας σε καθηγήτρια γυμναστικής. Ακόμα δεν έχω καταλάβει τι προσέφερε αυτό στο έργο, εκτός από το ότι έδωσε την ευκαιρία στην ηθοποιό, στις σκηνές που δεν παίζει, να περιφέρεται με μπάλες και σκοινάκια στη σκηνή. )
Οι ηθοποιοί χαρακτηρίζονταν από υπερβολές, φωνές και υστερία!
Δύο πράγματα με ενόχλησαν πολύ. Πρώτον, ο τελευταίος μονόλογος της Όλιας , ο οποίος στο θεατρικό εκφωνήθηκε με μεγάλη απάθεια από την ηθοποιό με τη συνοδεία δυνατής μουσικής και εγώ προσωπικά και δεν άκουγα και δεν καταλάβαινα τίποτα. Δεύτερον, ενώ στο βιβλίο το τέλος είναι συγκλονιστικό, στην παράσταση πέρασε απλά αδιάφορο. Μελοδραματισμοί εκ μέρους των ηθοποιών καθώς και το επιφανειακό άγγιγμα, το έκαναν να χάσει την αξία του.
Γενικά όλη η παράσταση ήταν άσχημα στημένη. Ένας θεατής που δεν είχε διαβάσει το έργο πολύ λίγα καταλάβαινε σε σχέση με την υπόθεση. Το έργο ήταν κουραστικό και χάνονταν οι χαρακτήρες και τα σημαντικά γεγονότα.
Ο ίδιος ο Τσέχωφ είπε πως ο κάθε σκηνοθέτης πρέπει να’ναι ελεύθερος όμως και η ελευθερία έχει όρια! Ο αδικαιολόγητος εκμοντερνισμός και κυριότερα η επιπόλαιη και κακή χρονική μεταφορά ενός τόσο κλασικού και σημαντικού έργου για μένα είναι αποτυχία και δεν προσφέρει τίποτα στους θεατές. Έτσι λοιπόν, ακολούθησα τη συμβουλή του κ. Konstantin E. Tsiolkovsky και το’βαλα στα πόδια!

Η Μεσογειακή Πόλη απέναντι στην κλιματική αλλαγή

Τρεις δεκαετίες αγώνων για το Περιβάλλον και την Πόλη
Συνέχειες, Τομές, Ανακατατάξεις

του Στέφανου Μάνου

Αμφιθέατρο Ρ/Σ ΑΘΗΝΑ 9,84

11 Ιανουαρίου 2008

Πριν από τριάντα χρόνια, το Νοέμβριο του 1977, τοποθετήθηκα από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στη θέση του Υφυπουργού Δημοσίων Έργων με αρμοδιότητα στον τομέα του Οικισμού. Εκεί ξεκίνησα την πολιτική μου σταδιοδρομία.

Στα τριάντα χρόνια που ακολούθησαν μου δόθηκε η ευκαιρία να ασχοληθώ πολλές φορές και με διαφορετικές ιδιότητες με τα θέματα που απασχολούν το συνέδριο σας. Θα σας μιλήσω ταλαντευόμενος μεταξύ του παρελθόντος και του σήμερα, μιλώντας για το τι έκανα, όταν μπορούσα, και τι θα έκανα σήμερα, αν μπορούσα.

Το 1975 αποκτήσαμε το πρώτο μεταδικτατορικό Σύνταγμα. Το άρθρο 24 του Συντάγματος περιλαμβάνει διατάξεις καθοριστικές για τα ζητήματα που συζητά το συνέδριο σας. Ορίζει ότι η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Ορίζει ακόμη ότι η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους. Τέλος προβλέπει ότι για να αναγνωριστεί μια περιοχή ως οικιστική και να ενεργοποιηθεί οικιστικά, οι περιλαμβανόμενες σε αυτή ιδιοκτησίες συμμετέχουν υποχρεωτικά και χωρίς αποζημίωση στη διάθεση των εκτάσεων που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία δρόμων, πλατειών και χώρων για κοινωφελείς χρήσεις και επιπλέον συμμετέχουν και στις δαπάνες για την εκτέλεση των βασικών πολεοδομικών έργων.

Για την ενεργοποίηση της Συνταγματικής πρόβλεψης περί συμμετοχής των ιδιοκτησιών με εκτάσεις και χρήματα έπρεπε να εκδοθεί νόμος. Το Σύνταγμα ψηφίστηκε το 1975, αλλά τέλος του 1977 δεν υπήρχε νόμος, ούτε καν προσχέδιο νόμου. Με δική μου ευθύνη διαμορφώθηκε ο οικιστικός νόμος που θα ενεργοποιούσε τις συνταγματικές προβλέψεις. Είναι ο ν.947/1979 που μόλις ψηφίστηκε άρχισε αμέσως να εφαρμόζεται για να προκαλέσει απίστευτες αντιδράσεις.

Θα σταθώ για λίγο σε αυτό το νόμο που, παρά τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις του, παραμένει το βάθρο στο οποίο στηρίζεται ο πολεοδομικός σχεδιασμός στην Ελλάδα.

Ποια ήταν η μεγάλη πολιτική δυσκολία που έπρεπε να ξεπεράσει ο οικιστικός νόμος; Η υποχρέωση των ιδιοκτησιών να συνεισφέρουν γη, χωρίς αποζημίωση, για τη διαμόρφωση δρόμων, κήπων, πλατειών και χώρων για κοινωφελείς χρήσεις. Αυτή η δυσκολία εξηγεί γιατί μέχρι το 1977 δεν είχε γίνει τίποτε απολύτως προς την κατεύθυνση διαμόρφωσης του νόμου. Η λύση που έδωσε ο 947 ήταν εξαιρετικά απλή. Στις νέες οικιστικές περιοχές όλες οι περιλαμβανόμενες ιδιοκτησίες θα συνεισέφεραν το 40% της εκτάσεως τους. Το 40% θα μειωνόταν κατά το ποσοστό προϋφισταμένων κοινοχρήστων εκτάσεων. Αν δηλαδή στην οικιστική περιοχή περιλαμβανόταν ένας κοινόχρηστος μεγάλος κήπος που κάλυπτε το 5% της συνολικής έκτασης, οι ιδιοκτησίες θα συνεισέφεραν το 35% της έκτασης τους.

Ενόψει της ψήφισης του 947, είχαμε ήδη ξεκινήσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό όλων των περιοχών δεύτερης κατοικίας του νομού Αττικής. Πρόθεση ήταν να μπει τάξη σε όλα τα παράλια της Αττικής. Για όλα τα εκπονούμενα σχέδια γινόταν μια τεράστια προσπάθεια ενημέρωσης των κατοίκων. Η ενημέρωση είχε ως αποτέλεσμα την εξέγερση των ενδιαφερομένων που, σε καμιά περίπτωση, δεν ήταν διατεθειμένοι να παραχωρήσουν γη χωρίς αντάλλαγμα. Το περιοδικό Επίκαιρα θεώρησε ότι όσα έκανα ήταν βόμβα στα θεμέλια του αστικού καθεστώτος. Ο Μάνος ήταν ανατροπέας του αστικού καθεστώτος και κομμουνιστής, δήμαρχοι απέκλειαν δρόμους, μαύρα πανό υποδέχονταν τους εκπροσώπους του Υπουργείου που επιχειρούσαν να τους ενημερώσουν και άλλα παρόμοια ευτράπελα. Το αποτέλεσμα της γενικευμένης εξέγερσης των ‘νοικοκυραίων’ ήταν ότι όταν το Μάιο του 1980 ο Ράλλης διαδέχτηκε τον Καραμανλή στην πρωθυπουργία μου ζήτησε να αναλάβω το Υπουργείο Βιομηχανίας και Ενέργειας διότι, όπως μου είπε, δεν με άντεχε άλλο η Ν.Δ.. Ο Θανάσης Τσαλδάρης περιφερόταν εξηγώντας ότι από το Μάνο η Ν.Δ. θα χάσει τουλάχιστον δύο έδρες στη Β’ Αθηνών. Διάδοχος μου ανέλαβε ο Γιώργος Πλυτάς που πάγωσε κάθε περαιτέρω ενέργεια σχετική με τον 947.

Το 1981 κερδίζει τις εκλογές ο Ανδρέας Παπανδρέου και αναλαμβάνει υπουργός ο Αντώνης Τρίτσης. Αποφασίζει να αλλάξει τον 947. Ο ν.1337/83 είναι το αποτέλεσμα. Στο κεντρικό ζήτημα της συμμετοχής των ιδιοκτησιών με γη επιφέρει μια καταστρεπτική αλλαγή. Αντί του ενιαίου ποσοστού για όλες τις ιδιοκτησίες, ορίζει ότι οι ιδιοκτησίες συμμετέχουν με ποσοστό που ποικίλει ανάλογα με το μέγεθος της ιδιοκτησίας. Οι μικρές ιδιοκτησίες θα συνεισφέρουν μικρό ποσοστό 10% και οι μεγάλες 60% χωρίς συμψηφισμό με υφιστάμενους κοινόχρηστους χώρους. Ποιο υπήρξε το ολέθριο αποτέλεσμα της αφελούς αυτής ρύθμισης; Σκεφτείτε το λίγο! Όποιος έχει μεγάλη ιδιοκτησία είτε δεν θέλει να υπαχθεί στον πολεοδομικό σχεδιασμό, είτε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιδιώκει την κατάτμηση της γης του, είτε τέλος κτίζει αυθαίρετα. Στην πράξη ο ν.1337/83 δεν συμβάλλει στον οικιστικό σχεδιασμό της χώρας όπως θέλει το Σύνταγμα, αλλά στη νομιμοποίηση αυθαιρέτως διαμορφωμένων σχεδίων. Καμιά διαμόρφωση οικιστικής περιοχής δεν έχει επιχειρηθεί με τον ν.1337/83 αν δεν έχει προηγηθεί αυθαίρετη κατάτμηση και οικοδόμηση. Η πολιτεία δεν σχεδιάζει αν προηγουμένως δεν της το υποδείξουν αυθαιρετώντας οι πολίτες. Τα αποτελέσματα είναι ορατά και καταστρεπτικά.

Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Να επανέλθει σε ισχύ η διάταξη του νόμου 947 που προβλέπει την ενιαία εισφορά σε γη. Είναι επείγον για να προλάβουμε την καταστροφή που θα συντελεστεί σε όλα τα νησιωτικά κοσμήματα που διαθέτει η Ελλάδα. Αφήστε που το σημερινό σύστημα της διαφοροποιημένης εισφοράς προκαλεί ατέλειωτα και δυσεπίλυτα προβλήματα πολεοδομικής εφαρμογής.

Το 1979, εκτός από τη διαμόρφωση του οικιστικού νόμου, παρουσιάστηκε ένα σχέδιο για την Αθήνα του 2000. Σε αυτό το σχέδιο εντάχθηκαν πολλές από τις μεγάλες παρεμβάσεις που έγιναν μεταγενέστερα. Το αεροδρόμιο στα Σπάτα, η Αττική Οδός, το μετρό και άλλα μεγάλα οδικά έργα περιλαμβάνονται στον σχεδιασμό του 1979. Το σχέδιο είχε την ίδια περίπου τύχη με τον οικιστικό νόμο. Έμεινε ως φόντο για επόμενα σχέδια χωρίς όμως οποιαδήποτε προσπάθεια στιβαρής υποστήριξης και χωρίς την τήρηση σημαντικών παραδοχών που είχαν γίνει. Θα αναφερθώ σε μια από αυτές. Ο σχεδιασμός του 1979 είχε στηριχθεί στην προϋπόθεση ότι θα επιδιωχθεί η σταθεροποίηση του πληθυσμού της πρωτεύουσας με ένα συνδυασμό ενεργών πολιτικών. Κεντρική επιλογή ήταν ότι θα ενισχυθούν 7 άλλα πολεοδομικά συγκροτήματα έτσι ώστε ο κινούμενος προς τις πόλεις πληθυσμός να εγκατασταθεί σε αυτά αντί της Αθήνας. Ένα τέτοιο πολεοδομικό συγκρότημα περιλάμβανε την Πάτρα με το Αίγιο. Άμεσες υπήρξαν οι αντιδράσεις άλλων πόλεων της Πελοποννήσου. Γιατί όχι και εμείς; Το πολιτικό μας σύστημα δεν αντέχει τέτοιου είδους πιέσεις. Υποχωρεί αμέσως. Παράδειγμα είναι η αθλιότητα των διασκορπισμένων δεξιά και αριστερά δήθεν πανεπιστημιακών σχολών. Δέστε τον πόλεμο για την έδρα του εφετείου στην Κρήτη. Το Σύνταγμα αναθέτει στο κράτος τη χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας. Με το πολιτικό σύστημα που έχουμε μπορεί το κράτος να εκπληρώσει την υποχρέωση που του ανέθεσε το Σύνταγμα; Δεν νομίζω.

Το 1980 και 81 ως Υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας, και σε εφαρμογή της πολιτικής συγκράτησης του πληθυσμού της πρωτεύουσας, προχώρησα στην καθιέρωση της πολιτικής ότι οι βιομηχανίες και βιοτεχνίες της Αθήνας μπορούν μεν να εκσυγχρονίζονται, αλλά με την προϋπόθεση ότι δεν αυξάνουν τον αριθμό των απασχολούμενων σε αυτές. Το μέτρο ακυρώθηκε από την πρώτη κυβέρνηση Παπανδρέου με το αιτιολογικό ότι δεν συμβάλλει στον περιορισμό της ανεργίας που ακολούθησε την απότομη αύξηση των κατώτατων ημερομισθίων.

Αναφέρθηκα σε δύο πολύ σημαντικές στρατηγικές παρεμβάσεις του τέλους της δεκαετίας του 1970. Και οι δύο, ο οικιστικός νόμος και ο σχεδιασμός για την Αθήνα δεν μπόρεσαν να ολοκληρωθούν. Και οι δύο έπεσαν θύματα του μικρού ορίζοντα του πολιτικού μας συστήματος. Από τότε και μέχρι σήμερα δεν αποτολμήθηκαν άλλες παρόμοιας εμβέλειας παρεμβάσεις στο χώρο του φυσικού σχεδιασμού. Στις εκλογές του 1981 η Ν.Δ. υπέστη συντριβή και εγώ δεν επανεκλέχθηκα. Δεν νομίζω ότι οι δύο ήττες συνδέονται. Η Ν.Δ. θα έχανε ούτως ή άλλως. Εγώ όμως τιμωρήθηκα από τους ‘νοικοκυραίους’ διότι τόλμησα να ακουμπήσω την ιδιοκτησία τους.

30 χρόνια αργότερα είναι η ελληνική κοινωνία έτοιμη να δεχτεί μεγάλες παρεμβάσεις στον σχεδιασμό του χώρου, στο περιβάλλον, στον καθημερινό τρόπο ζωής; Φοβάμαι πως όχι. Δεν νομίζω ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα προετοιμάζει πολίτες έτοιμους να δεχθούν και να επικροτήσουν ενέργειες για το συλλογικό καλό όταν αυτές έστω αγγίζουν το στενό ατομικό συμφέρον.

Έγινε πολύ φασαρία τον τελευταίο καιρό επειδή ένας υπουργός της κυβέρνησης έκτισε το εξοχικό του σε μια περιοχή του Υμηττού όπου από το 1978 απαγορεύεται το κτίσιμο κατοικιών. Δεν είναι όμως ο μόνος. Λέγεται ότι έχουν κτιστεί άλλες 2.000 παράνομες κατοικίες στην προστατευόμενη αυτή περιοχή. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Η κυβέρνηση γρήγορα-γρήγορα επέβαλε ένα σημαντικό χρηματικό πρόστιμο στον υπουργό και τον έδιωξε από την κυβέρνηση. Για τους υπόλοιπους όμως τι έκανε; Φαντάζομαι τίποτε.

Θυμάμαι ακόμη τη σκηνή πριν από 30 χρόνια όταν επισκέφθηκε την Ελλάδα η τότε Υπουργός Οικισμού των ΗΠΑ. Τη ρώτησα τι κάνουν στις ΗΠΑ με τα αυθαίρετα. Με κοιτούσε αμήχανα. Ξέρετε τα κτίσματα που γίνονται χωρίς άδεια, εξήγησα. Μα δεν γίνονται τέτοια κτίρια στην Αμερική μου είπε. Αν γίνονταν θα κατεδαφίζονταν αμέσως.

Η παράνομη στάθμευση στην Αθήνα έχει εξελιχθεί στη μεγαλύτερη πληγή της καθημερινής ζωής των κατοίκων. Εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες αυτοκινήτων έχουν καταλάβει αυθαίρετα δημόσια κοινόχρηστη γη για να αράζουν το αυτοκίνητο τους. Χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων που κτίστηκαν μετά την εφαρμογή του νόμου 960/79, που επέβαλλε την υποχρεωτική κατασκευή χώρων στάθμευσης, μετέτρεψαν αυθαίρετα τους χώρους στάθμευσης σε διαμερίσματα, καταστήματα, αποθήκες. Χιλιάδες νέες εμπορικές χρήσεις δημιουργούνται χωρίς να τηρείται ο νόμος για τους χώρους στάθμευσης. Δεν νομίζω να υπάρχει άλλη ευρωπαϊκή χώρα που να ανέχεται την παρανομία γύρω από τα ζητήματα της στάθμευσης όσο εμείς. Το κόστος για την κοινωνία είναι τεράστιο. Ατέλειωτες χαμένες ώρες σε αναζήτηση παρκινγκ. Τρομερή επιβράδυνση της συνολικής ταχύτητας κυκλοφορίας των μέσων μαζικής μεταφοράς και των Ι.Χ. και συνεπώς και πρόσθετες χαμένες ώρες. Αδυναμία προγραμματισμού της καθημερινής ζωής εξ αιτίας της αβεβαιότητας που δημιουργεί το κυκλοφοριακό. Δραματική επιβάρυνση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η στάθμευση στα πεζοδρόμια και στις διασταυρώσεις περιορίζει την ασφάλεια και τη δυνατότητα κυκλοφορίας των πεζών. Ιδίως των μικρών παιδιών και εκείνων που έχουν κινητικά προβλήματα. Και όμως η πολιτεία έχει αποδειχθεί απολύτως ανίκανη να κάνει οτιδήποτε για τον περιορισμό του προβλήματος. Ανίκανη να διευθετήσει ένα απλούστατο ζήτημα.

Και αν η πολιτεία δεν μπορεί να ελέγξει την παράνομη στάθμευση ποιος στα λογικά του μπορεί να πιστέψει ότι η πολιτεία θα ελέγξει την παράνομη και αυθαίρετη οικοδόμηση και της τελευταίας σπιθαμής ελληνικής γης;

Δεν θέλω να δημιουργήσω την εντύπωση ότι κάθε προσπάθεια είναι μάταιη. Κάθε άλλο. Η εμπειρία μου όμως υποδεικνύει ότι για τις μεγάλες παρεμβάσεις, εκείνες δηλαδή που απαιτούν πολυετή συνέπεια, χρειάζεται κάτι να αλλάξει με το πολιτικό μας σύστημα. Ούτε αυτό είναι εύκολο, αλλά πριν σας πω τη γνώμη μου θα σας εξιστορήσω μια δική μου εμπειρία.

Σας είπα νωρίτερα ότι το 1979 ασχοληθήκαμε με τον γενικότερο σχεδιασμό της Αθήνας. Ο τρόπος που ενήργησα τότε ήταν να καλέσω 5 μεγάλα πολεοδομικά γραφεία και να τους ζητήσω να εκθέσουν τις απόψεις τους. Ένα από τα γραφεία αυτά ήταν του Αντώνη Τρίτση. Θυμάμαι ακόμη ότι η πολυσέλιδη έκθεση Τρίτση ήταν γραμμένη στον πολύγραφο (δεν υπήρχαν τότε laser printers) σε κίτρινο χαρτί. Τα πρώτα της λόγια ήταν μετρό, μετρό, μετρό. Ο Τρίτσης ήθελε με αυτό τον τρόπο να υποδηλώσει την πεποίθηση του ότι η Αθήνα δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στον μελλοντικό της ρόλο χωρίς ένα βαρύ σύστημα υπόγειου σιδηρόδρομου. Στον τελικό σχεδιασμό περιελήφθη το μετρό και προβλέφθηκαν οι δύο γραμμές που ήδη λειτουργούν. Ο Τρίτσης όμως ως Υπουργός πια, τον Ιανουάριο του 1982, εισηγήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ ότι η Αθήνα δεν χρειάζεται μετρό. Έτσι, και με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, σταμάτησαν όλες οι εργασίες για τη δημιουργία μετρό στην Αθήνα για να ξαναρχίσουν όταν Υπουργός ήταν ο Ε. Κουλουμπής. Ρωτήθηκε τότε ο Τρίτσης από τους δημοσιογράφους γιατί ως πολεοδόμος έγραφε μετρό, μετρό, μετρό και τώρα ως υπουργός κάνει τα ακριβώς αντίθετα. Διότι η μελέτη του για την Αθήνα έγινε σε καπιταλιστικό περιβάλλον ενώ τώρα η κυβέρνηση είναι σοσιαλιστική, εξήγησε.

Υποσχέθηκα να σας πω τη γνώμη μου για το τι κατά τη γνώμη μου πρέπει να αλλάξει με το πολιτικό σύστημα. Θα ήταν νομίζω βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αν η θέσπιση νέων νόμων και η αλλαγή παλαιών γινόταν πολύ πιο δύσκολη υπόθεση από ό,τι είναι σήμερα. Για παράδειγμα με τη δημιουργία δευτέρου νομοθετικού σώματος –γερουσίας- με διαφορετικό εκλογικό κύκλο από εκείνο της Βουλής. Θα ήταν βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αν περιοριζόταν η παντοδυναμία του πρωθυπουργού και του κόμματος. Θα ήταν βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αν ενισχυόταν ο ρόλος της Βουλής.

Το γεγονός ότι οι μεγάλες παρεμβάσεις δεν μπόρεσαν να ολοκληρωθούν επ’ ουδενί λόγω σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιχειρούνται. Ούτε σημαίνει ότι μικρότερες ή απλούστερες παρεμβάσεις δεν μπορούν να ολοκληρωθούν και τελικώς να αποκτήσουν μονιμότητα.

Μερικά παραδείγματα από το παρελθόν. Οι πεζοδρομήσεις στην Ελλάδα άρχισαν με την πεζοδρόμηση των οδών Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου. Ακολούθησαν εμπορικοί δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας και η συνολική επέμβαση στην Πλάκα. Κατά της πεζοδρόμησης της Βουκουρεστίου και της Βαλαωρίτου τάχθηκε σχεδόν το σύνολο των μέσων ενημέρωσης. Επέμεινα τότε, παρά την σχεδόν καθολική αντίδραση, το έργο ολοκληρώθηκε γρήγορα και εξακολουθεί να υπάρχει. Δυστυχώς και στον πεζόδρομο ισχύουν όσα είπα πριν για τη στάθμευση. Οι επεμβάσεις στους εμπορικούς δρόμους του ιστορικού κέντρου συνάντησαν μικρότερες αντιδράσεις. Η επέμβαση στην Πλάκα προκάλεσε και αυτή πολλές αντιδράσεις από τελείως ετερόκλιτα στοιχεία. Η επέμβαση δεν αφορούσε μόνο τον εξοστρακισμό του αυτοκινήτου αλλά και τον έλεγχο των χρήσεων και της εξωτερικής δημόσιας εμφάνισης των κτιρίων και των δρόμων. Η Πλάκα είναι ίσως από τις ελάχιστες περιπτώσεις όπου δεν ίσχυσε η κακοδαιμονία του πολιτικού συστήματος. Κανένας μεταγενέστερος Υπουργός δεν προσπάθησε να ανατρέψει τη δουλειά των προκατόχων του. Η Πλάκα είχε επίσης την τύχη να προστατεύεται και από ομάδες ενεργών πολιτών που σπανίζουν στην Ελλάδα. Ελπίζω και στο μέλλον να μπορέσει να αντέξει η Πλάκα στην επέλαση των ατομικών συμφερόντων. Ελπίζω δηλαδή το συλλογικό συμφέρον να αποδειχθεί ισχυρότερο από το ιδιωτικό.

Το 1980 έπεισα την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή για την ανάγκη να υπάρξει αυτοτελές Υπουργείο Περιβάλλοντος. Ιδρύθηκε το ΥΧΟΠ, το Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος που συγκέντρωσε εκτός από τις αρμοδιότητες της Γενικής Διεύθυνσης Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων και διάφορες διάσπαρτες αρμοδιότητες για τη χωροταξία και το περιβάλλον που μέχρι τότε ασκούνταν κυρίως από το Υπουργείο Συντονισμού. Ορκίστηκα πρώτος Υπουργός του ΥΧΟΠ αλλά κράτησα τη θέση μου για δύο μόλις μήνες διότι με την αλλαγή στην πρωθυπουργία έφυγα από το ΥΧΟΠ διότι όπως σας είπα ‘δεν με άντεχε άλλο η Ν.Δ.’ Για το ΥΧΟΠ είχα μεγάλα όνειρα και μεγάλα σχέδια. Η απομάκρυνση μου όμως στην κρίσιμη στιγμή του σχηματισμού του οδήγησε σε ένα Υπουργείο που δεν είχε καμιά σχέση με αυτό που ήθελα να γίνει. Καμιά απολύτως σχέση. Τώρα που όλοι συζητούν για την ανάγκη ύπαρξης ενός παντοδύναμου Υπουργείου Περιβάλλοντος ελπίζω να μην καταλήξουν σε ένα Υπουργείο όπως τα άλλα. Αν είναι να γίνει τέτοιο, καλύτερα να μη γίνει. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα Υπουργείο που θα στελεχωθεί από σχετικά λίγους, αφοσιωμένους και διακεκριμένους ανθρώπους. Τέτοιοι υπάρχουν αλλά δεν βρίσκονται εύκολα. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι εξαιρετικά σύνθετα και πολύπλοκα. Δεν είναι για γραφειοκράτες. Δεν είναι για ημιμαθείς. Δεν είναι για άτολμους.

Το 1990 ως Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ έφερα τον θεσμό της απόσυρσης των παλαιών ρυπογόνων αυτοκινήτων. Θυμίζω την ουσία. Η μέση ηλικία του στόλου των αυτοκινήτων το 1990 ξεπερνούσε τα 11 χρόνια. Κυκλοφορούσαν ήδη στην Ευρώπη καταλυτικά αυτοκίνητα, χωρίς όμως να είναι υποχρεωτικά. Στην Ελλάδα όχι μόνο δεν κυκλοφορούσαν αλλά δεν διετίθετο αμόλυβδη βενζίνη. Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα –το νέφος- ήταν υψηλή και οφειλόταν κατά κύριο λόγο στα αυτοκίνητα. Το μέτρο της απόσυρσης προέβλεπε ότι όποιος απέσυρε από την κυκλοφορία το παλιό ρυπογόνο αυτοκίνητο του και το αντικαθιστούσε με ένα νέο καταλυτικό, χαμηλής ρύπανσης, θα απαλλασσόταν από ένα μεγάλο μέρος των τελών ταξινόμησης. Το μέτρο αποδείχθηκε απίστευτα επιτυχές. Περιορίστηκε σημαντικά η ατμοσφαιρική ρύπανση. Ήταν η πρώτη φορά που, στην Ελλάδα τουλάχιστον, επιδιώχθηκε ένας περιβαλλοντικός στόχος με τη χρήση φορολογικών εργαλείων. Πολλοί από τους στόχους που υποκρύπτονται στη θεματολογία του συνεδρίου σας θα μπορούσαν να επιτευχθούν εύκολα ή πάντως σχετικά εύκολα με την έξυπνη χρήση φορολογικών εργαλείων.

Πριν από μερικά χρόνια το ΤΕΕ με είχε καλέσει να μιλήσω σε ένα συνέδριο μαζί με τον τότε ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Λαλιώτη και τον τότε Δήμαρχο κ. Αβραμόπουλο. Είχα προτείνει στο ΤΕΕ να αναλάβει το έργο της συστηματικής μέτρησης του χρόνου που απαιτείται για την πραγματοποίηση ορισμένων διαδρομών στην Αθήνα με ΙΧ, με λεωφορεία, τρόλεϊ ή συνδυασμούς των παραπάνω. Στη συνέχεια να ανακοινώνει μια φορά το μήνα τον δείκτη του χαμένου χρόνου, όπως η στατιστική υπηρεσία ανακοινώνει τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Η πρόταση μου δεν βρήκε απήχηση. Την επαναλαμβάνω σήμερα και επισημαίνω ότι η ύπαρξη αυτού του δείκτη θα επιτρέψει την αντικειμενική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των αποφάσεων που παίρνει η διοίκηση.

Το ζητούμενο είναι προφανώς η μείωση του χαμένου χρόνου. Η ύπαρξη ενός αξιόπιστου δείκτη του χαμένου χρόνου μπορεί να αποδειχθεί και χρήσιμο εργαλείο απέναντι σε μια εξαιρετικά δύσπιστη και συντηρητική κοινή γνώμη. Θα μάθουμε για παράδειγμα με ακρίβεια πόσο χρόνο κερδίζουμε αν αστυνομευτούν αποτελεσματικά για παράνομη στάθμευση όλοι οι δρόμοι από τους οποίους περνούν μέσα μαζικής μεταφοράς, ή πόσο χρόνο κερδίζουμε ή χάνουμε όταν απεργούν τα χιλιάδες ταξί της Αθήνας, κοκ.

Θέλω να τελειώσω την ομιλία μου με μια σειρά τοποθετήσεων είτε γενικής είτε και πρακτικής φύσεως για πολλά από τα θέματα που συζητείτε.

Στο δικό μου σύστημα πολεοδομικών αξιών προηγείται ο πεζός, ακολουθούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και στο τέλος βρίσκονται τα ατομικά μέσα μεταφοράς.

Με δεδομένη τη σειρά προτεραιότητας θα ιεραρχούσα και τις επεμβάσεις.

Κάθε φορά που κάποιος πάει στη δουλειά του με τα πόδια δεν παράγει διοξείδιο του άνθρακα. Το πρώτο μου σχεδιαστικό μέλημα θα ήταν λοιπόν μια οργάνωση της πόλης που επιτρέπει τον περιορισμό των μετακινήσεων με μηχανοκίνητα μέσα. Καλά, άνετα και ασφαλή πεζοδρόμια. Κανένα πεζοδρόμιο στο οποίο δεν μπορεί να κινηθεί μια αναπηρική καρέκλα ή μια μητέρα με το παιδί της σε ένα καροτσάκι. Μια λωρίδα παρκαρισμένων αυτοκινήτων δημιουργεί χώρο για ένα καλό πεζοδρόμιο. Όλοι οι κάτοικοι να έχουν σε απόσταση 10-15 λεπτών με τα πόδια τα βασικά καταστήματα που χρειάζεται η καθημερινή ζωή, ένα κήπο, ένα χώρο για παιδιά, ένα ΚΕΠ, ένα αστυνομικό τμήμα, ένα βρεφονηπιακό σταθμό, ένα σχολείο κοκ. Επαναλαμβάνω την έντονη αντίθεση μου στο φαραωνικό και περιττό μεγαλύτερο πάρκο του κόσμου στο Ελληνικό. Με τα λεφτά που θα προκύψουν από την οικιστική αξιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του αεροδρομίου μπορούν να δημιουργηθούν πολλοί κήποι κοντά στους χώρους κατοικίας της Αθήνας. Πάντα με στόχο τον περιορισμό των μετακινήσεων χρειάζεται η οργάνωση δευτερευόντων κέντρων στην πρωτεύουσα που προβλέπονταν από τον σχεδιασμό του 1979 αλλά έπεσαν θύματα του πολιτικού συστήματος.

Για το πράσινο της Αθήνας θα προχωρούσα στην καθολική αναδάσωση του Υμηττού, της Πεντέλης, της Πάρνηθας και του συμπλέγματος στο Αιγάλεω. Μιλώ για τη φύτευση 20 και πλέον εκατομμυρίων δέντρων που θα αλλάξουν το κλίμα της Αθήνας. Για την άρδευση των δένδρων αυτών για τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης τους θα κατέφευγα στη μέθοδο της αφαλάτωσης της θάλασσας. Η ενέργεια για τις μονάδες αφαλάτωσης θα έπρεπε να προέλθει από ανεμογεννήτριες. Όταν τα δέντρα θα πάψουν να χρειάζονται άρδευση το νερό της αφαλάτωσης θα εμπλουτίσει το δίκτυο πόσιμου νερού της Αθήνας. Εκατομμύρια δέντρα απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Είναι τόσο σημαντική για το αθηναϊκό κλίμα η καθολική αναδάσωση που περιγράφω ώστε δεν θα δίσταζα να προχωρήσω στην απαλλοτρίωση όλων των εκτάσεων που θα αναδασωθούν. Έτσι θα σταματήσει κάθε αμφισβήτηση και κάθε αυθαιρεσία. Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης, σας θυμίζω ότι σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Σουφλιά, στο μεγαλύτερο πάρκο του κόσμου στο Ελληνικό θα φυτευτούν 36.800 δέντρα και 17.500 θάμνοι. 7 δέντρα και 3 θάμνοι ανά στρέμμα πάρκου!

Για τα αυτοκίνητα θα καθιέρωνα –σε μίμηση των ρυθμίσεων που ισχύουν στην Καλιφόρνια- όσα ισχύουν εκεί. Όσα νέα αυτοκίνητα μπαίνουν στην αγορά θα πρέπει να ανταποκρίνονται στους κανονισμούς που ισχύουν ήδη στην Καλιφόρνια. Θα κακοφανεί σε μερικούς εισαγωγείς και μερικές ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες, αλλά δεν πειράζει. Για τα αυτοκίνητα που αγοράζει το δημόσιο δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία να μην είναι τελείως καθαρά.

Μπορεί να φαντάζει δυσάρεστα, αλλά η Ελλάδα χάνει συνέχεια τη συνολική ανταγωνιστικότητα της. Το μόνο περιουσιακό της στοιχείο, στον παγκόσμιο χώρο, που της δίνει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα είναι το περιβάλλον. Φυσικό και πολιτιστικό. Η ανάδειξη του είναι το θεμέλιο της μελλοντικής ευημερίας μας. Αν το αφήσουμε θα χάσουμε και την τελευταία ελπίδα να ξεχωρίσουμε.

Πιστεύω ότι η σημασία του περιβάλλοντος για μας τους Έλληνες είναι τόσο μεγάλη ώστε να δικαιολογεί την επανεξέταση και προσαρμογή ολόκληρης της δομής της ελληνικής πολιτείας. Κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης. Η φράση ‘επανίδρυση του κράτους’ θα αποκτούσε πραγματικό νόημα αν έθετε ως κεντρικό στόχο της την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ελλάδας.

Female Genital Mutilation

For all interested, but especially for the three young ladies preparing a TOK presentation, some Britannica articles (otherwise only available to paying subscribers):















on female genital cutting
















on Social Protection





















and on Waris Dirie, an international fashion model, respected activist, and UNICEF Special Ambassador against fgm. (Click this, too: <http://www.britannica.com/eb/article-9343592>).

The Wikipedia article is good and long. At any rate, there's plenty of stuff (e.g. World Health Organisation, Religious Tolerance and more) for you to browse by clicking fgm in Google.

Un chien andalou

Βρήκα αυτό το κλιπ από το φιλμ του Luis Buñuel που λέγαμε. Δεν είναι πολύ καλής ποιότητας, αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία.



Τώρα, τι σχέση έχει με τη μελέτη μας; - Lorca, Dalí και Buñuel είναι σύγχρονοι, φίλοι και συνεργάτες. Το σενάριο αυτής της ταινίας έγραψε ο Dalí. Θα προσπαθήσω να συζητήσουμε τις συγγένειες, έστω και ακροθιγώς.

Η Αλεξάνδρα και η Νύχτα

Πώς σας φάνηκαν οι δύο κοπέλες;

Και η κυρία Πρέκα και εγώ νομίζουμε ότι αυτού του τύπου η δουλειά τις Πέμπτες το απόγευμα είναι ενδιαφέρουσα και πιο βοηθητική για όλους και όλες.

Να το επαναλάβουμε; Θέλετε να αλλάξει κάτι;

Συναυλία, τρεχάτε!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Ibsen, Chekhov, Lorca

Από την Britannica σας παρουσιάζω τα άρθρα για τους τρεις θεατρικούς συγγραφείς με τους οποίους ασχολούμαστε φέτος, Ίψεν, Τσέχοφ και Λόρκα. Είναι σύνθετα εργο- και βιο- γραφικά κείμενα, με κριτικές και ερμηνευτικές παρατηρήσεις των συντακτών τους για το έργο των τριών συγγραφέων και τη θέση του στην ιστορία του Θεάτρου.

Πρώτος έρχεται ο Ίψεν, που τον γνωρίσαμε μέσα από τους Βρυκόλακες. Ο Ίψεν βρίσκεται στην αρχή του θεάματος που ονομάζουμε σύγχρονο θέατρο και η μελέτη του έργου του είναι θεμελιώδης.
















Έπειτα ας ακολουθήσει ο Τσέχοφ, Ρώσος, λίγο νεότερος από τον Ίψεν. Γράφει κι αυτός με τρόπο ρεαλιστικό, άρα η μέθοδός του μοιάζει με εκείνη του Νορβηγού Ίψεν. Αυτόν θα τον γνωρίσουμε σε λίγον καιρό μέσα από τις Τρεις Αδελφές ή τον Γλάρο (ανάλογα με το ποιο κείμενό του τελικά θα μελετήσει ο καθένας και η καθεμία μας).












Τρίτος, Ισπανός και ο νεότερος της τριάδας, έρχεται ο Λόρκα, που γράφει πολύ διαφορετικά, και αγγίζει συνταρακτικά το κοινό του, χωρίς καθόλου να νοιάζεται για την αληθοφάνεια του κειμένου του. Θα μελετήσουμε το έργο του Ματωμένος Γάμος στην αρχή αρχή του 2008.

Είναι πάντα αναντικατάστατη η γνώση μιας εποχής, η επίγνωση του κόσμου μέσα στον οποίο γράφτηκαν τα έργα που μελετάμε. Αυτό επιπροσθέτως του γεγονότος ότι τα μελετάμε με τα δικά μας μάτια και συνεπώς με τα δικά μας κριτήρια, τα κριτήρια του σήμερα, τα κριτήρια της προσωπικής μας ζωής.

An End to Female Genital Cutting?

A Kurdish nomad woman rocks her baby's cradle in their tent, near the Turkish-Iraq border

MUSTAFA OZER / AFP / Getty

These are busy times for Pakhshan Zangana. Head of the women's caucus in the Iraqi Kurdish parliament in Arbil, she is on the verge of pushing through a piece of legislation that is the first of its kind in the Middle East — a law criminalizing female genital mutilation (FGM). "Sixty-eight out of 120 deputies signed our bill, so we could have got it passed by ministerial decree," Zangana says. "But law-making is the job of parliament, and we want everybody to debate this issue openly." The bill received its first reading on Dec. 3 and is likely to be passed by February.
Read on in TIME ...

Καλή χρονιά!

Με ευχές να αρχίσουμε, με ευχές να τελειώσουμε.

Ετοιμάστε το Ματωμένο Γάμο, φέρτε τον μαζί σας την Τρίτη. Ετοιμάστε τα μυθιστορήματα: τη Μενεξεδένια Πολιτεία, την Eroica, το Λεωνή. Ετοιμάστε και το Γλάρο.

Χτες φύτεψα αμυγδαλιές. Θα ανθίσουν σε μερικές βδομάδες. Καλό χειμώνα θα περάσουμε.

Άντε, θέλω να ξαναρχίσουμε το σχολείο.